QUẢN TRỊ RỦI RO LÀ GÌ
Là bạn phải quản lý những tiềm ẩn cho từng khoản đầu tư cổ phiếu của bạn. Nhằm giảm thiểu hay loại bỏ rủi ro khỏi danh mục của bạn. Nói một cách đơn giản là “FIND THE LOSS CUT THE LOSS”. Trong giao dịch và đầu tư, quản lý rủi ro được định nghĩa là quá trình tìm hiểu, xác định, điều chỉnh và quản lý tất cả các rủi ro tiềm ẩn mà tài khoản phải đối mặt để quy mô tổn thất được giảm thiểu ở mức tối đa.

Quản lý rủi ro trong chứng khoán
Chú ý: Trong đầu tư cổ phiếu bạn buộc phải xem rủi ro là tối thượng, rủi ro là tiêu chí số một. Không có tiêu chí nào lớn hơn tiêu chí rủi ro.
TÁC HẠI CỦA RỦI RO
Một khi rủi ro xảy ra, đã tác động đến bạn thì có hai thứ bạn mất mát rất lớn đó là:
(1) Tài sản giảm theo thời gian, hoặc không sinh lợi
(2) Mất đi chi phí cơ hội rất lớn, chính là thay vì tài sản đó tiếp tục tăng lên theo hàm lãi kép thì giờ đây bạn bị chôn chân một nơi, hoặc mất vốn.
=> Tác hại của rủi ro bạn cũng có thể hiểu khi tài sản bạn giảm đi 30% giá trị thì bạn cần phải kiếm lãi (43% + chi phí cơ hội) sau đó mới hòa vốn. Bạn mất đi 50% giá trị cũng có nghĩa là bạn phải kiếm 100% ngay sau đó + chi phí cơ hội bạn mới hòa vốn. Cuối cùng là khi bạn mất đi 90% giá trị, thì bạn phải lãi gấp 9 lần sau đó mới hòa vốn (lãi 900% + Chi phí cơ hội).
=> Thành công trong đầu tư, bạn kiếm được nhiều tiền đó là một việc bình thường. Để giữ được tiền nguyên vẹn và gia tăng giá trị tiếp theo. Đó là một việc khó hơn rất nhiều. Thị trường cổ phía là một thị trường rất rủi ro, nhiều cạm bẫy. Do vậy rủi ro chính là tối thượng.
RỦI RO XẢY RA KHI NÀO?
=> Bất cứ thứ gì, liên quan đến khoản đầu tư của bạn theo chiều hướng xấu đều là rủi ro, cả định tính lẫn định lượng. Vậy công việc của bạn phải là liệt kê ra các mối đe dọa để kiểm soát nó. Đồng thời xây dựng một kịch bạn rõ ràng chi tiết để ứng phó.
Xảy ra (A) thì làm gì?. Xảy ra (B) thì làm gì?
Chỉ những NĐT làm được điều này thì mới lớn mạnh và thành công rực rỡ trong tương lai. Trong kinh doanh, trong thị trường cổ phiếu luôn luôn tiềm ẩn những rủi ro trọng yếu ảnh hưởng tiêu cực đến danh mục đầu tư của bạn.
I. Những loại rủi ro phổ biến trong kinh doanh của doanh nghiệp:
=> Rủi ro chiến lược - các quyết định liên quan đến mục tiêu kinh doanh của bạn.
=> Rủi ro pháp luật - cần phải tuân thủ luật pháp, quy định, tiêu chuẩn và quy tắc hành nghề.
=> Rủi ro tài chính - liên quan đến tài sản của doanh nghiệp, cấu trúc vốn, rủi ro lợi nhuận, lương,…
=> Rủi ro hoạt động - các thủ tục hành chính và vận hành.
=> Rủi ro thị trường/bên ngoài - các sự kiện mà doanh nghiệp có ít khả năng kiểm soát đối với các điều kiện kinh tế hoặc thời tiết bất lợi như vậy.
=> Rủi ro thương hiệu - ảnh hưởng đến uy tín hoặc hình ảnh của doanh nghiệp.
=> …Các rủi ro khác, bạn cần phải liệt kê ra
II. Những rủi ro của cổ phiếu
Việc tăng giá của cổ phiếu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tình hình kinh tế - chính trị, lạm phát, phát triển ngành nghề, khả năng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bên cạnh các yếu tố mang tính kỹ thuật như cung cầu thị trường, tâm lý hay thị yếu của các nhà đầu tư. Vì vậy, nhà đầu tư sẽ phải phân tích một cách kỹ lưỡng rủi ro trước khi chọn mua một cổ phiếu nào đó.
1. Rủi ro kinh tế, xã hội
Dưới góc độ vĩ mô, tình hình kinh tế xã hội nói chung ảnh hưởng tới mọi mặt trong đời sống và chứng khoán cũng như cổ phiếu không nằm ngoài số đó. Đặc biệt, khi là một loại sản phẩm của thị trường tài chính, biến động của cổ phiếu sẽ phụ thuộc nhiều vào việc phát triển kinh tế, chính sách của Nhà nước. Việc ổn định được nền kinh tế mới giúp lượng cung tiền vào cổ phiếu được gia tăng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng về mặt giá trị.
Ở chiều hướng xấu, nền kinh tế sa sút, tình hình xã hội bất ổn sẽ làm giảm triển vọng vào các cổ phiếu trên thị trường, cung tiền giảm, giá trị cổ phiếu theo đó sẽ xuống dốc.
2. Rủi ro ngành
Mỗi cổ phiếu sẽ đại diện cho một doanh nghiệp, mỗi doanh nghiệp sẽ thuộc một ngành nghề kinh doanh khác nhau. Bất kỳ ngành nghề nào cũng có điểm mạnh và yếu, rủi ro ngành nghề luôn hiện hữu theo chu kỳ nền kinh tế thị trường.
Trong một diễn biến tốt đẹp, các ngành được hưởng lợi từ chính sách kinh tế, nhu cầu của khách hàng sẽ tạo nên nền tảng tốt cho những cổ phiếu trong ngành. Nhưng theo chiều ngược lại, cổ phiếu có thể diễn biến xấu khi những thông tin bất lợi của ngành liên tiếp xảy ra.
3. Rủi ro hoạt động doanh nghiệp
Mỗi doanh nghiệp tương ứng với mỗi cổ phiếu của doanh nghiệp đó thường có xu hướng đi theo đà phát triển trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp có mức tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận đều đặn, tình hình vay nợ, sử dụng vốn ổn định sẽ là tiền đề cho tăng trưởng của cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể hưởng lợi từ cổ tức được chia từ lợi nhuận giữ lại hàng năm.
Tuy nhiên, doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, nợ xấu với ngân hàng, sử dụng vốn thiếu hiệu quả sẽ làm giảm sức hút của cổ phiếu. Bên cạnh đó, nhà đầu tư sẽ khó nhận được những ưu đãi như cổ tức đều đặn mỗi năm.
4. Rủi ro thị trường
Thị trường chứng khoán nói chung có sự tham gia của nhiều nhân tố bao gồm cơ quan quản lý (Ủy ban chứng khoán, Sàn giao dịch), bên cung cấp dịch vụ (Công ty chứng khoán), Nhà đầu tư (Nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư nước ngoài). Vì vậy, mỗi tác động của từng nhân tố này đều có thể gây nên biến động thị trường cổ phiếu.
Yếu tố thị trường bao gồm nhiều rủi ro như rủi ro pháp lý, rủi ro thanh khoản, rủi ro về yếu tố tâm lý của nhà đầu tư. Mỗi hình thái rủi ro này đến từ những nhân tố xuất hiện trên thị trường. Nếu các cơ quan quản lý lỏng lẻo, xây dựng hệ thống luật chưa chặt chẽ sẽ làm cho những bên liên quan có cơ hội lợi dụng để làm giá cổ phiếu, nhà đầu tư hoang mang, lượng tiền đổ vào chứng khoán giảm sút.
Ở góc nhìn khác, các nhà đầu tư bao gồm những tổ chức lớn đều có dao động tâm lý trên thị trường. Nếu ở trạng thái hoang mang, lo sợ thì có thể sẽ tác động không tốt nên cổ phiếu trên thị trường.
5. Rủi ro thanh khoản
Tính thanh khoản của chứng khoán là khả năng chuyển đổi dễ dàng từ tiền sang chứng khoán và ngược lại. Rủi ro thanh khoản là sự bất ổn của chứng khoán khi điều kiện giao dịch thay đổi
+ Nếu số lượng chứng khoán lớn, giao dịch xảy ra với khối lượng lớn có thể thấy thanh khoản ở mức cao, nhà đầu tư dễ dàng trao đổi cổ phiếu.
+ Nếu khối lượng giao dịch thấp, thậm chí có phiên không có giao dịch xảy ra có thể thấy thanh khoản ở cổ phiếu là thấp.
6. Rủi ro lạm phát và rủi ro lãi suất
Rủi ro lãi suất gây ra bởi sự lên xuống của lãi suất trái phiếu chính phủ, khi đó sẽ có sự dao động trong mức sinh lời kỳ vọng của các chứng khoán.
+ Giá chứng khoán luốn biến động tỷ lệ nghịch với lãi suất thị trường, lãi suất thị trường tăng sẽ làm cho giá trị thị trường của chứng khoán bị sụt giảm và ngược lại
+ Lạm phát sẽ khiến giá trị của đồng tiền thay đổi, gây dao động tới lợi nhuận của nhà đầu tư trong tương lai.
7. Rủi ro lỗi thời
Rủi ro này có thể xảy ra ở nhiều ngành sản xuất khi các sản phẩm đã rơi vào tình trạng lỗi thời, không có giá trị đổi mới, không tăng trưởng lợi nhuận của nhiều năm khiến doanh nghiệp trở nên hoạt động trì trẹ, giá cổ phiếu giảm sút.
8. Rủi ro truyền thông
Rủi ro truyền thông xảy ra khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán phải đối mặt với sự kiện xấu, truyền thông xấu từ nhiều phía hoặc truyền thông sai sự thật gây ảnh hưởng xấu tới thương hiệu cũng như khiến giá cổ phiếu của công ty giảm nhanh.
Đây có thể coi là rủi ro của đầu tư chứng khoán có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với các doanh nghiệp.
9. Rủi ro pháp lý
Rủi ro pháp lý là điều mà hầu hết các nhà đầu tư đều có thể mắc phải khi đầu tư chứng khoán và rủi ro nếu không nắm vững pháp luật chứng khoán, nhà đầu tư có thể đối mặt với nguy cơ rủi ro cao. Thêm nữa, đối với các doanh nghiệp phát hành chứng khoán, những thay đổi của pháp luật, thắt chặt chính sách thuế, quy định vốn,… cũng có thể gây rủi roc ho các doanh nghiệp.
10. Rủi ro biến động cổ đông
Giá cổ phiếu có thể ảnh hưởng tạm thời hoặc trong một khoản thời gian nhất định, do các NĐT lớn thoái vốn khỏi các cổ phiếu mà bạn đang nắm giữ ra thị trường chung. Những giao dịch này rất dễ làm giá cổ phiếu đi xuống, nhất là trong thời kỳ thị trường trầm lắng.
11. Rủi ro bản thân đối với một cổ phiếu
Loại rủi ro này phần lớn do tâm lý của bạn ảnh hưởng trọng yếu đến niềm tin và dẫn đến chạy theo đám đông, hoặc định giá quá mức. Thời kỳ bão hòa của một công ty, chuyển sang kết quả kinh doanh đi ngang, hoặc xuống dốc, với tính yêu của bạn dành cho cổ phiếu nào đó. Đó chính là rủi ro, giá CP sẽ đi xuống trong thời kỳ này, bạn cố nếu kéo lại bằng tình cảm rằng giá CP sẽ tăng lại trong tương lai. Đó là một rủi ro từ bản thân của bạn.
Trên đây là phần hoàn toàn mang tính lý thuyết, dù muốn hay không để hiểu rủi ro bạn bắt buộc phải đọc qua lý thuyết để cập nhật vào quá trình tư duy của mình. Bây giờ tôi sẽ viết về những rủi ro trên TTCK trong 20 năm qua.
Hình 1. Rủi ro lãnh đạo kiếm tiền từ cơ hội của thị trường chứng khoán

1. Lợi dùng tình hình thị trường chứng khoán nóng
2. Dùng mọi thủ thuật để ép kết quả kinh doanh về một thời gian ngắn nào đó để tạo mọi chỉ số đều tốt trên thị trường.
3. Lợi dụng diễn biến giá. media để kiếm lời từ cổ đông mới
Hình 2. Rủi ro từ ban lãnh đạo

1. Lãnh đạo tồi, rút ruột
2. Bán tài sản tốt
3. Lợi dụng, trốn thuế & cổ đông chịu
4. Chiếm dụng vốn của công ty 5. Phụ vụ sân sau
=> Kết quả cổ phiếu tăng giảm thất thường, suốt thời gian dài 13 năm, cổ đông bị lừa dối nghiêm trọng. Đây là bài học điển hình
Hình 3. Rủi ro quản trị doanh nghiệp, rủi ro lãnh đạo - đạo đức kinh doanh

1. Tính minh bạch công ty thấp
2. Vay nợ vượt khả năng kiểm soát
3. Bán tài sản ra ngoài thu lợi riêng
4. Hoạt động kinh doanh mập mờ
5. Lợi dụng một thông tin tốt, kéo giá lên rất cao để trục lợi
Hình 4. Rủi ro thị trường định giá quá giá trị thật

1. Nếu bạn nhận biết được, giá cổ phiếu bấy giờ bị định giá quá cao
2. Nhưng với một công ty tăng trưởng tốt => Nếu bạn nhận ra điều đó, bạn chờ đợi giá cổ phiếu về giá trị hợp lý thì bạn quay lại nắm giữ.
Hình 5. Đặc tính ngành thép có tính chu kỳ rất cao. Bạn hiểu nó để tận dụng chu kỳ kinh doanh

=> Rủi ro chu kỳ kinh doanh: Một công ty tốt kinh doanh bình thường, khi gặp phải giá sản phẩm đầu ra giảm hoặc không tăng, đồng thời giá đầu vào cao dẫn đến lơi nhuận giảm mạnh
Hình 6. Mẫu hình công ty vượt qua được những rủi ro thị trường, rủi ro ngành

Hình 7. Rủi ro pháp lý

Trên đây là bài viết tổng hợp về Quản lý rủi ro danh mục đầu tư cổ phiếu cũng như một số ví dụ thực tế của một nhà đầu tư hơn 20 năm kinh nghiệm trong thị trường chứng khoán - Truong Money.